Modraszka

Sikora modra albo modraszka – kolorowy ptaszek z charakterystyczną niebieską czapeczką i wąską czarną przepaską biegnącą przez oczy. Jej czysto białe policzki otoczone są ciemną obwódką rozszerzającą się pod dziobem i na karku. Pierś i brzuch ma żółty, grzbiet oliwkowy a skrzydła i ogon niebieskie. Jest mała, mniejsza od wróbla, bardzo ruchliwa i dosyć hałaśliwa. Zamieszkuje w lasach liściastych,  a także mieszanych na terenie całej Polski, ale najliczniej zasiedla zadrzewienia miejskie, szczególnie parki dużych miast. W zimie chętnie odwiedza karmniki. Być może łatwość obserwacji spowodowała, że udało się odkryć dwie interesujące tajemnice tych ptaków, w tym jedną bardzo intymną.
Tu, na zachodzie Polski, modraszki prowadzą osiadły tryb życia, ale te z pozostałych regionów częściowo wędrują w październiku tam gdzie cieplej, zaś na ich miejsce masowo przylatują modraszki ze wschodu i północy Europy. Przyloty wiosenne rozpoczynają w marcu, a już na przełomie kwietnia-maja zakładają gniazda. Wiją je w dziuplach lub wykutych zagłębieniach drzew. Zbudowane z mchu i traw wyścielone są włosem i piórkami. Bardzo chętnie korzystają z budek lęgowych.
Wywieszając budkę dla modraszek trzeba wiedzieć, że średnica otworu wlotowego w niej powinna wynosić 27- 28 mm. Większy otwór spowoduje, że budką zawładną ptaki większe, szczególnie mocniejsze i bardziej awanturnicze wróble.
Podglądając pary modraszek stwierdzono u nich brak dymorfizmu płciowego, czyli różnic w wyglądzie między samicą a samcem. Okazało się jednak, że one istnieją tylko są niedostrzegalne dla ludzkiego wzroku. Modraszki bowiem, jak zresztą wiele innych zwierząt, widzą promieniowanie ultrafioletowe (UV), którego długość fal jest niewidoczna dla człowieka. I właśnie w tych promieniach UV głowy samców lśnią urokliwie. Co więcej, jednych lśnią bardziej, innych mniej. Stwierdzono też ponad wszelką wątpliwość, że samice wybierają na partnera tego, którego głowa lśni najmocniej. Uznają prawdopodobnie, że taki wyróżniający się w stadzie samiec jest gwarancją lepszych genów dla potomstwa i łatwiejszego przetrwania w czasie trudnych dni karmienia młodych.
Lęgi modraszek odbywają się od kwietnia do czerwca. Są wyjątkowo liczne. Samica składa od 10 do 12 jaj, które sama wysiaduje przez około 2 tygodnie. Młode karmione przez oboje rodziców owadami, pająkami i jajami owadów opuszczają gniazdo po około 18 dniach, a ich żywiciele na ogół nie przystępują w tym samym roku do drugiego lęgu.
Opuszczając gniazdo młode zabierają ze sobą kolejną tajemnicę odkrytą przez naukowców. Otóż okazało się, że około czwarta część piskląt w gnieździe wcale nie jest potomstwem opiekującego się nimi samca. Prawdopodobnie w czasie znoszenia jaj pani modraszce zdarzają  się przelotne zauroczenia innymi samcami z urokliwie połyskującymi głowami, co w efekcie urozmaica i powiększa zasoby genetyczne jej potomstwa. Czy to jest głównym celem tych zdrad? Tego jeszcze nie ustalono.

Tekst i zdjęcia M.Durczak